Haccın Rükünleri

Haccın rükünlerinin tamamını usulüne göre yapmadıkça ceza ve keffaret ödemekle hac sahih olmaz. eksik kalan rüknün tamamlanması veya kaza edilmesi gerekir.

Hanefilere göre haccın iki rüknü vardır. Arafat vakfesi ve ziyaret tavafı.

A) ARAFAT VAKFESİ

Arafat Mekkenin yaklaşık 25 km.güneydoğusunda harem sınırları dışında bir yerdir.Arafat vakfesi haccın en önemli rüknüdür. Kendisi için tayin edilen süre içinde Arafat'ta bulunmayanlar o sene haccı kaçırmış olurlar.Arafat vakfesi dışında vaktinde yapılamayan diğer menasik ise daha sonra kaza edilerek veya ceza ödenerek telafi edilebilir.

Vakfenin geçerli olmasının şartları:

Vakfenin sahih olabilmesinin iki şartı vardır.1. Hac için ihramlı olmak, 2. Vakfeyi Arafat sınırları içinde ve zamanında yapmak. İhram konusunu ihram sayfasında detaylı olarak bulabilirsiniz.

Vakfenin yeri

Vakfenin yeri Arafat bölgesidir. Urene vadisi dışında arafatın her yerinde vakfe yapılabilir.Bu vadi arafattan değildir. Ayrıca nemire mescidinin bir kısmı da arafatın dışında kalmaktadır. Bu kısımda da vakfe sahih olmaz.

Vakfenin Zamanı

Vakfenin geçerli olması için zamanın da yapılması gereklidir. Vakfenin zamanı Zilhiccenin 9. günü zeval vaktinden yani güneşin tam tepede olmasından itibaren bayramın ilk günü fecri sadık’a kadar dır.

Vakfenin sahih olması için akıl, niyet ve ilim şart değildir.  Bundan dolayı belirtilen süre içinde ister uyanık ister uykuda ister baygın isterse ne halde olursa olsun hatta oradan bir anda geçse bile vakfesini yapmış olur.

Hanefilere göre arefe günü gündüz Arafatta bulunanların, mazeretsiz olarak güneş batmadan önce arafattan ayrılmamaları vaciptir. Mazeretsiz olarak ayrılan kimse henüz güneş batmadan bu bölgeye tekrar dönerse, bir şey gerekmez; aksi halde ceza (dem) gerekir. Şafiilere göre güneş batmadan ayrılanlara da ceza gerekmez.

Vakfenin sünnetleri

1. Arafe gecesini yani zihiccenin 8. gününü 9. güne bağlayan geceyi minada geçirip arafe günü sabahı güneş doğduktan sonra Arafat’a hareket etmek.
2.  Zeval vaktinden önce Arafatta bulunmak.
3. Öğle ve İkindi vakitlerini cem-i takdim ile kılmak.
4. Vakfe duası esnasında abdestli olmak ve kıbleye yönelik bulunmak.
5. Vakfeyi cem-i takdimle kılınan namazdan sonra yapmak.
6. Zevalden sonra öğle namazından önce Nemire mescidinde hutbe okunması.
7. Eğer mümkünse vakfeyi cebelürrahme denilen tepenin yakınında yapmak.
8. Oruçlu olmamak.
9. Arafat'ta bulunduğu sürece telbiye,zikir, dua,istiğfar gibi ibadetleri çokça yapmak.

B)ZİYARET TAVAFI:

Ziyaret tavafı farz olup haccın iki rüknünden biridir. İfada tavafıda denilen bu tavaf yapılmadıkça hac tamam olmaz.

a) Tavafın sahih olmasının şartları:

1.Tavafın Vaktinde Yapılması:

Tavafın başlangıç vakti önemlidir. Son  vakti için bir sınır yoktur.Ömrün sonuna kadar yapılabilir.

Hanefi ve Malikilere göre ziyaret tavafının vakti bayramın birinci günü fecri sadıktan itibaren başlar. Şafii ve Hanbelilere göre ise Arefe günü gece yarısından itibaren başlar. Ziyaret tavafı ilk vaktinden sonra her zaman yapılabilirse de Ebu Hanifeye göre bu tavafın Kurban kesme günlerinde ,yani bayramın üçüncü günü güneş batıncaya kadar; Malikilere göre ise zilhiccenin sonuna kadar vaciptir.Mazeretsiz olarak daha sonraya tehir etmek ceza (dem) gerekir.

Şafii ve Hanbeliler ile Ebu  Yusuf ve İmam Muhammede göre ise, Ziyaret tavafını bayramın ilk üç gününde yapılması vacip değil,sünnettir. Mazeretsiz olarak daha sonra yapılması mekruh ise de ceza gerekmez.

2.Niyet:

Niyet, yapılmak istenen bir şeyin bilinmesi ve kalben belirlenmesidir. Ayrıca dille söylenmesi müstehaptır. Niyet, hac veya umrenin hangisini yapacağına  karar vermektir. Tavaf niyeti olmaksızın Kabe'nin etrafında dolaşmak Tavaf sayılmaz. Ancak niyette tavafın türünü yani bu yapılan tavafın hangi tavaf olduğunu belirtmesi gerekmez. Mutlak olarak tavafa niyet etmek yeterlidir.

3.Tavafın Haremin içinde, Kabenin etrafında yapılması:

Tavafın sadece Metaf'ın içinde yapılması gerekmez. Ancak Mescidi Haramın içinde olmak şartıyla ravakların altında  veya ikinci ve üçüncü katlarda da yapılabilir.

Fakat haremi şerifin dışından dolaşmak tavaf sayılmaz.

4.Şavtların çoğunu yapmış olmak.

Hanefilere göre en az dört şavt'ı yapmak tavafın geçerlilik şartı olup son üç şavt yapılmayacak olursa tavaf sahih olur. Fakat farz ve vacip tavaflarda eksik kalan her şavt için ceza gerekir. Diğer üç mezhep te ise yedi şavtın hepsi rükün olup bütün şavtlar yapılmadığı takdirde tavaf sahih olmaz.

b) Tavafın vacipleri:

1.Abdestli olunması. Tavaf esnasında abdest bozulursa, abdest alındıktan sonra eksik kalan şavtlar tamamlanabilir.

2.Setri avret. Setri avret her zaman farzdır. Tavaf ta vacip olmasının anlamı, ihlalinden dolayı ceza gerekmesidir. Avret sayılan uzuvların dörtte biri veya daha çoğu açılrsa ceza gerekir. Daha azında ceza gerekmez.

3.Teyamün, yani kabeyi sol tarafına alıp kendisi kabenin sağında olacak şekilde yürümek.

4.Tavafa hacerül evsedin hizasından başlamak.

5.Tavafı hatimin dışından dolaşarak yapmak. Çünkü hatim denilen kısım kabeden sayılır.

6.Farz ve vacip tavafları yedi şavta tamamlamak.

7.Gücü yetenlerin tavafı yürüyerek yapması.

8.Tavaf namazı kılmak. İster farz, ister vacip, isterse nafile olsun her tavaftan sonra iki rekat tavaf namazı kılmak vaciptir.

Yukarıda sayılanlardan ilk altısı Hanefilere göre vaciptir. Diğer üç mezhepte bunlar tavafın sıhhat şartı olduğundan her hangi birinin eksik kalması halinde tavaf sahih olmaz ve iade edilmesi gerekir. Son ikisi Hanefi ve Malikilere göre vacip Şafii ve Hanbelilere göre ise sünnettir.

Tavafın vaciplerinden biri mazeretsiz terk edilirse tavaf sahih olur fakat ceza gerekir.Tavaf yeniden yapılırsa ceza düşer.

c).Tavafın sünnetleri:

1.Necasetten taharet: Bedende ve ihramda namaza engel olan pislik bulunmaması

2.Tavafa başlarken rüknülyemani tarafından gelmek.

3.Tavafa başlarken ve her şavtın sonunda Hacerülesvedi istilam etmek.

4.Arkasından sa’y yapılacak tavafların ilk üç şavtında erkeklerin Remel yapması. Kadınlar remel yapmazlar.

5.Remel yapılması gereken tavaflarda erkeklerin ıztıba yapması:

6. Muvalat yani şavtları ara vermeden ardı ardına yapmak.

7.Erkeklerin kabeye yakın kadınların ise erkeklerin arasına karışmayacak şekilde bir uzaklıktan tavaf etmeleri.

Tavafın sünnetlerinin mazeretsiz terki mekruhtur. Sünnetlerin terk edilmesi durumunda maddi bir ceza gerekmez.

 

d)Tavafın Çeşitleri:

Hacla ilgili olarak üç tavaf vardır. Bunlar Kudum tavafı, Ziyaret tavafı ve Veda tavafıdır.

Umrede yapılan tavafa ise umre tavafı denir.